In de tweede helft van de twintigste eeuw zag Nederland een significante opkomst van spirituele groepen en bewegingen, die vaak een antwoord boden op socio-culturele veranderingen en een groeiend verlangen naar persoonlijke en spirituele verdieping. Tussen 1951 en 1989 kende het land een golf van nieuwe spirituele stromingen, beïnvloed door zowel oosterse tradities als westerse esoterie.
De jaren vijftig waren een tijd van wederopbouw en herstel in Nederland. In deze periode begon men, mede door de toegenomen welvaart en educatie, meer interesse te krijgen in persoonlijke groei en spiritualiteit. Groepen als de Theosofische Vereniging kenden hernieuwde belangstelling. Dit was een periode waarin men op zoek ging naar nieuwe zingeving, los van traditionele religieuze structuren.
De jaren zestig brachten een culturele revolutie met zich mee. De opkomst van de hippiebeweging en de introductie van oosterse filosofieën, zoals het boeddhisme en hindoeïsme, hadden een diepgaande invloed. Meditatie en yoga werden steeds populairder onder jongeren die op zoek waren naar alternatieven voor de materialistische levensstijl van hun ouders. De Transcendente Meditatie van Maharishi Mahesh Yogi vond hierbij een vruchtbare bodem in Nederland.
In de jaren zeventig ontstonden er een scala aan nieuwe spirituele groepen en gemeenschappen. De Bhagwan-beweging, tegenwoordig bekend als de Osho-beweging, trok veel volgelingen. Deze beweging bood niet alleen spirituele leringen maar ook een gevoel van gemeenschap en saamhorigheid. Tevens ontstonden er diverse new age-groepen die een eclectische mix van spirituele ideeën aanboden, variërend van astrologie en tarot tot kristallen en alternatieve geneeswijzen.
De jaren tachtig waren een periode van verdere diversificatie en professionalisering van de spirituele markt. Spirituele beurzen, workshops en retraites werden gemeengoed. Het werd sociaal acceptabel om je bezig te houden met persoonlijke ontwikkeling en spirituele praktijken. Veel individuen begonnen hun eigen centra en gemeenschappen, waarin ze kennis en praktijkervaring in specifieke spirituele disciplines konden delen.
Een belangrijke factor in de groei van spirituele bewegingen in deze periode was de sterke toename van boeken en tijdschriften over spiritualiteit die in de Nederlandse taal werden uitgegeven. Hierdoor werd kennis toegankelijker en kon een breder publiek in contact komen met uiteenlopende spirituele ideeën.
Gedurende deze decennia ontwikkelden veel Nederlanders een spirituele identiteit die verder ging dan de traditionele religieuze kaders. Het was een tijd van experimenteren en herontdekken, waarin mensen op zoek gingen naar manieren om het aardse met het spirituele te verbinden. Deze spirituele renaissance in Nederland legde de basis voor de gevarieerde spirituele landschappen die we vandaag de dag kennen.